Một số nước nỗ lực làm cầu nối hòa bình cho Ukraine

Tuần vừa qua, ngoại trưởng Brazil Mauro Vieira tuyên bố nước này muốn thành lập một "câu lạc bộ hòa bình" để làm cầu nối hòa bình cho Ukraine nhằm mong muốn kết thúc chiến sự.

Các bước làm cầu nối hòa bình cho Ukraine

Ngoại trưởng Vieira chia sẻ: “Brazil vẫn luôn muốn thúc đẩy và hỗ trợ tổ chức những cuộc gặp gỡ mở đường cho tiến trình hòa bình giữa Ukraine - Nga. Tổng thống chúng tôi đã nhiều lần nhận định rằng, ông nghe quá nhiều lời kêu gọi xung đột nhưng lại không mấy người thảo luận về hòa bình. Ông ấy luôn mong muốn có những lời đối thoại hòa bình về cuộc chiến này"

Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva đáng lẽ đã xuất hiện tại Trung Quốc vào ngày 26/3 để thực hiện chuyến công du 5 ngày. Tuy nhiên, đã phải thay đổi lịch trình sang tháng sau do chưa khỏi bệnh viêm phổi. Xây dựng nhóm cầu nối hòa bình cho Ukraine là một trong những nội dung chính mà tổng thống Brazil muốn thảo luận thêm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Tổng thống Brazil nói gì về chiến sự Ukraine - Nga

Ông Luiz Inacio Lula da Silva trước thời điểm đắc cử đã có những chủ chương nhận định rằng Brazil không nên chọn phe trong chiến sự Ukraine - Nga. Ông không ủng hộ tham gia những biện pháp trừng phạt kinh tế của phương Tây khi cứ nhắm vào Nga hay chuyển vũ khí giúp cho Ukraine. Tổng thống Brazil nhấn mạnh lại phong trào "không liên kết". Đồng thời ủng hộ những khuôn khổ phù hợp với tầm nhìn trật tự quốc tế đa cực. Trong đó có một nhóm BRICS bao gồm: các nền kinh tế mới nổi Brazil, Trung Quốc, Nga, Ấn Độ và Nam Phi.

Thế khó của Brazil chính là nước này thiếu khả năng tác động trực tiếp đến những bên trong chiến sự Nga - Ukraine. Thông qua đó, tìm ra giải pháp cho thách thức chung của thế giới. Tư cách thành viên trong nhóm BRICS, sự tham gia của Nga cũng đã phần nào gây bất lợi đến hình ảnh mà tổng thống Brazil muốn theo đuổi.

Sau khi Trung Quốc công bố “Lập trường về các giải pháp chính trị cho khủng khoảng Ukraine thì hơn 1 tháng sau Brazil đưa ra ý tưởng lập nhóm trung gian cầu nối hòa bình cho Ukraine.

Trong khi phương Tây hoài nghi Trung Quốc đã không phác thảo cụ thể những giải pháp chấm dứt xung đột, thì tài liệu này đã được đón nhận nhiều hoan ngênh tại Moskva. Bên cạnh đó, phía Kiev cũng ủng hộ Bắc Kinh đã đóng góp cải thiện tình hình.

Từ hồi Trung Quốc đưa a công bố kế hoạch hòa bình cho Nga - Ukraine, ông Lula da Silva cho biết: “Đã đến lúc Trung Quốc ra tay, tôi đề xuất thành lập ngay một nhóm quốc gia cùng ngồi đàm phán với Ukraine và Nga để tìm kiếm lại hòa bình giữa hai nước”.

Đề xuất của Trung Quốc chính là kêu gọi ngừng bắn và nối lại đàm phán hòa bình. Mục đích chính là tránh các rủi ro và leo thang xung đột hạt nhân. Đồng thời, làm giảm tác động từ những cuộc khủng hoảng lên kinh tế thế giới và giải quyết một số vấn đề nhân đạo. Trong cuộc họp với ông Tập Cận Bình tuần trước tại Moskva, Tổng thống Putin đã nhấn mạnh những ý tưởng của Trung Quốc có thể vận dụng làm nền tảng cho hòa đàm hai nước Moskva - Kiev. Mặc dù ông cho rằng "phía Ukraine và phương Tây thời điểm này vẫn chưa sẵn sàng đàm phán".

Trước sự kêu gọi của Brazil và Trung Quốc, một số nước khác đã góp thêm âm lượng cho làn sóng cầu nối hòa bình cho Ukraine, song vẫn chưa đạt được tiến triển tốt.

Tổng thống Brazil - người muốn thiết lập cầu nối hòa bình cho Ukraine

Điển hình nhất là đề xuất của Tổng thống Mexico - Andrés Manuel Lopez Obrador. Vào tháng 9/ 2022, ông đã đặt vấn đề thành lập riêng một ủy ban quốc tế về đối thoại và hòa bình. Mục đích là chính là nhằm ngừng mọi hành động thù địch tại Ukraine. Trong kế hoạch của tổng tống Mexico, ủy ban hòa bình nên được Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Giáo hoàng Francis dẫn dắt.

Giới chức Ukraine phản pháo và cho rằng ý tưởng hòa đàm sẽ tạo cơ hội cho Nga "câu giờ" và huy động thêm lực lượng cho đợt tiến công mới. Cũng vì lý do đó mà ý tưởng của tổng thống Mexico ấp ủ đã không thể ra đời. Cũng một phần bởi tiếng nói của đất nước này không đủ trọng lượng trên nghị trường quốc tế. Tuy nhiên, theo đánh giá từ Viện Quincy về Quản trị nhà nước Trách nhiệm ở Mỹ thì đề xuất này cũng có nhiều điểm hợp lý. Mỗi ý kiến mà lãnh đạo Mexico đề xuất cho "ủy ban hòa bình" đều có những lợi thế nhất định để thiết lập cầu nối hòa bình cho Ukraine.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc đã từng đóng vai trò chủ chốt trong những thỏa thuận hành lang an toàn cho các đợt vận chuyển ngũ cốc qua Biển Đen. Đây là thỏa thuận an ninh duy nhất mà Nga - Ukraine tìm được tiếng nói chung kể từ sau khi chiến sự nổ ra. Ngoài ra Tổng thư ký Liên Hợp Quốc cũng đóng vai trò quyết định trong đàm phán lập hành lang sơ tán cho người dân rời Mariupol năm ngoái. Đồng thời, ông cũng đưa nhóm giám sát của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) tới nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia.

Tổng thống Brazil nhấn mạnh lại phong trào "không liên kết"

Hiện Ấn Độ đang là đất nước duy trì được quan hệ tốt với hai nước Ukraine và Nga. Ấn độ vừa giữ lập trường trung lập với cuộc chiến và cũng duy trì đối thoại thực chất với nước Mỹ trên những diễn đàn quốc tế. Trong khi đó, Giáo hoàng Francis lại là đại diện cho tiếng nói phi chính trị và trung lập. Suốt một năm qua, ông luôn kêu gọi khởi động đàm phán hòa bình. Tăng thêm hỗ trợ nhân đạo đến với nước Ukraine và luôn chỉ trích những nước lớn đang cố tình đổ thêm dầu vào lửa. 

Trong cuộc phỏng vấn với đài RSI của Thụy Sĩ trong đầu tháng này, ông cho biết: “"Xung đột Ukraine - Nga tăng nhiệt chính là do tham vọng cường quốc. Nó không chỉ của riêng Nga, mà nó còn bởi nhiều cường quốc khác trên thế giới”

Tháng 8/2022, Iran cũng đã chuyển đến Nga sáng kiến hòa bình cho xung đột tại Ukraine. Trong cuộc gặp ở Tehran, Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian nói với người đồng cấp Nga Sergey Lavrov rằng một vị lãnh đạo hàng đầu thuộc Liên minh châu Âu (EU) có nhờ Iran thay mặt gửi lời sáng kiến hòa bình. Tuy nhiên lại không tiết lộ vị lãnh đạo đó là ai.

Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian cho biết sáng kiến chú trọng vào hai vấn đề trong chiến sự bao gồm: nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia và tù binh chiến tranh. Thông qua đó, tạo cơ sở để tái lập hòa bình và chấm dứt chiến sự. Ngay sau đó, truyền thông Iran đã loan tin đề xuất hòa bình được gửi từ Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, song Điện Elyssee lại từ chối bình luận.

Các nước tăng tốc tìm cách tạo cầu nối hòa bình cho Ukraine

Nhiều nước tăng tốc tìm cầu đàm phán Nga - Ukraine vì chiến sự ngày càng lúc càng khó tìm ra lối thoát. Anatol Lieven - giám đốc chương trình nghiên cứu Á - Âu đã nhận định cục diện chiến sự này có nguy cơ rơi vào tình trạng "xung đột không hồi kết".

Cây viết bình luận cho Global Times của Trung Quốc là Dương Sinh nhận định Trung Quốc và nhiều nước khác cần đứng ra đảm nhận vai trò trung gian. Bởi phương Tây đã thất bại ở vai trò trung gian này. Họ lựa chọn đổ thêm dầu vào lửa chứ không chọn làm cầu nối hòa bình.

Anatol Lieven nhận định chiến sự rơi vào tình trạng không hồi kết

Ngoài ra, chuyên gia Trương Hồng của Viện Nghiên cứu Nga, Trung Á và Đông Âu thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc đã thừa nhận xung đột Nga - Ukraine khó tìm được giải pháp nhanh chóng. Bởi hai nước đang giằng co nhau khốc liệt trên chiến trường. Ông cho biết, công đồng quốc tế vẫn cần đầu tư sẵn bước đệm cho lệnh ngừng bắn và một tiến trình dài hạn hướng đến hòa bình giữa hai nước.