Lao động bị nợ BHXH, thu đến đâu ghi nhận đến đó

Trong phiên chất vấn tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa 15, Bộ trưởng Lao động Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, cơ quan đã ban hành văn bản hướng dẫn Bảo hiểm xã hội Việt Nam giải quyết quyền lợi cho người lao động bị nợ đóng với nguyên tắc "thu đến đâu ghi nhận đến đó".

Những người đủ điều kiện sẽ được hưởng các chế độ hưu trí, BHXH 1 lần. Nếu chưa đủ điều kiện thì được xác nhận thời gian đã đóng để lao động có thể tiếp tục tham gia ở đơn vị mới. Số lao động trên, từng làm việc tại 26.670 doanh nghiệp đã ngừng hoạt động, phá sản,hoặc chủ bỏ trốn.

Ông Dương Văn Hào cho biết về việc chế độ cho hơn 206.400 lao động bị nợ BHXH

Ông Dương Văn Hào, Trưởng ban Quản lý Thu - Sổ, thẻ thuộc Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho hay, sau phân loại còn khoảng 125.000 lao động chưa được hưởng chế độ. Những người này đã chuyển sang đơn vị làm việc mới, tiếp tục tham gia BHXH nhưng lại chưa được ghi nhận thời gian bị nợ đóng tại công ty cũ. Số người còn lại đã được giải quyết chế về độ hưu trí, tử tuất, BHXH một lần hoặc bảo lưu thời gian đóng trong hệ thống.

Ông Hào cho biết, lao động đủ tuổi nghỉ hưu mà có 20 năm thực đóng BHXH thì sẽ được hưởng lương hưu tại thời điểm đủ điều kiện. Nếu sau này khoản tiền BHXH bị nợ được doanh nghiệp đóng bù hoặc được bổ sung bằng một nguồn khác thì lao động sẽ được cộng thêm thời gian vào tính mức hưởng lương hưu.

Các chế độ còn lại như: ốm đau, thai sản, tử tuất, BHXH một lần sẽ thực hiện theo nguyên tắc đóng đến đâu ghi nhận đến đấy và không được cộng thời gian bị nợ BHXH. 

Về sau khi có nguồn tài chính đóng bù thì cơ quan Bảo hiểm xã hội sẽ điều chỉnh mức hưởng. Có hai nguồn tiền được đề xuất chính cho lao động bị nợ BHXH là trích từ Quỹ Bảo hiểm xã hội hoặc ngân sách, tuy nhiên cả hai đều không khả thi.

Trưởng ban Quản lý Thu - Sổ, thẻ cho biết tổng số nợ hiện tại là tồn tích từ năm 1995 đến nay. Tất cả đều được ghi nhận trên hệ thống quản lý và có đủ thông tin doanh nghiệp nợ và lao động. Khi doanh nghiệp chậm đóng, cơ quan Bảo hiểm xã hội cũng đã thực hiện hết trách nhiệm thuộc thẩm quyền như: đôn đốc, gửi công văn thông báo, công khai trên các kênh truyền thông, thanh tra thậm chí cả việc khởi kiện.

Theo Tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, việc hạ tỷ lệ nợ gần 6% tổng số phải thu năm 2016 xuống mức chỉ còn mức 2,69% vào năm ngoái là nỗ lực của ngành. Cơ quan Bảo hiểm xã hội không thể thường xuyên đến các đơn vị để thanh kiểm tra mà phải "đòi nợ" bằng nhiều hình thức khác như thư điện tử. Nhiều doanh nghiệp nợ BHXH trên một tháng vẫn đang hoạt động nên những lao động tới tuổi về hưu đủ điều kiện vẫn được giải quyết chế độ.

Công nhân Dệt 19/5 tại Hà Nam đến trước trụ sở đòi lương, bảo hiểm trước Tết 

Tháng 2, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất với Bộ Lao động Thương binh và Xã hội phương án xử lý quyền lợi với 206.400 người bị nợ BHXH. Các chuyên gia đại diện công đoàn lên tiếng cho rằng như thế là đẩy hết khó khăn cho người lao động. Bởi lẽ, hàng tháng lao động bị nợ BHXH đã bị doanh nghiệp trừ lương để đóng BHXH. Trợ cấp ốm đau, thai sản bị “treo” và nay không được tính thời gian bị nợ là thiệt thòi. Công bằng, thì phải giải quyết tất cả những quyền lợi cho lao động ngay từ khi phát sinh. Nguồn kinh phí có thể được trích từ những khoản đầu tư sinh lời của Quỹ Bảo hiểm xã hội.

Thống kê của, cộng dồn đến hết năm 2022 cả nước có hơn 2,13 triệu lao động bị doanh nghiệp chậm đóng BHXH từ một đến dưới ba tháng. Có 440.800 người bị nợ đóng từ ba tháng trở lên và có khoảng 213.400 người bị "treo" sổ tại một số doanh nghiệp đã giải thể và ngừng hoạt động. Số đang bị nợ BHXH chiếm đến 17,4% tổng số lao động tham gia BHXH bắt buộc.

Việc chậm đóng diễn ra tại nhiều loại hình doanh nghiệp với số tiền phải tính lãi lên đến 13.150 tỷ đồng. Nếu so sánh với năm 2021, số tiền chậm đóng tính lãi đã tăng lên khoảng 660 tỷ đồng. Riêng tiền nợ khó thu hồi tại những doanh nghiệp  ngừng hoạt động, chủ bỏ trốn, phá sản, giải thể là hơn 4.000 tỷ đồng.